Ήταν 7 Δεκεμβρίου 2012 όταν δημοσιεύθηκε στην επίσημη εφημερίδα της Ε.Ε ο Κανονισμός για την καταχώριση της ονομασίας Μανταρίνι Χίου στο μητρώο των προστατευόμενων γεωγραφικών ενδείξεων. Μόλις είχε ολοκληρωθεί με επιτυχία μια προσπάθεια πέντε ολόκληρων ετών του Αγροτικού Συνεταιρισμού Εσπεριδοκαλλιεργητών Χίου. Μια επιτυχία που όπως και πολλές άλλες κέρδισε μερικά λεπτά δημοσιότητας σε τοπικά και εθνικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Μια επιτυχία που σηματοδοτούσε μια λαμπρή πορεία… ανάλογη με αυτή του παρελθόντος.
Ένα παρελθόν πράγματι εντυπωσιακό.
Που οφείλονταν όμως η εντυπωσιακή αυτή πορεία; Στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του φρούτου; Στις πρακτικές που εφάρμοζαν κατά την καλλιέργεια; Στο εμπορικό δαιμόνιο των κατοίκων της Χίου; Από τα στοιχεία του φακέλου που κατατέθηκε για την κατοχύρωση της επωνυμίας Μανταρίνι Χίου ως ΠΓΕ αναδεικνύεται ότι όλα αυτά μαζί δημιούργησαν μια εξαιρετική φήμη. Και δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά καθώς:
- το κλάδεμα ή πάστρεμα των δένδρων δεν γίνονταν από τον κάθε τυχόντα αλλά από ανθρώπους που είχαν κάποια ειδικότητα
- η προστασία από τους παγετούς επιτυγχάνονταν κυρίως με μικρές ελεγχόμενες φωτιές, με τους τοίχους περίφραξης (που αναπτύσσονταν περιμετρικά στα περιβόλια γνωστά και ως «τοιχογύρια») και με την πυκνή φύτευση.
- Η συγκομιδή ή κόμα γίνονταν από τους «κοφτάδες», δηλαδή έμπειρους εργάτες που έμεναν μέσα στο κτήμα. Τόση ήταν η σημασία που δίνονταν στη συγκομιδή που όχι μόνο είχαν ειδικά εργαλεία τα «τσιμπίδια» φτιαγμένα με τρόπο ώστε να μην πληγώνεται ο καρπός, αλλά και όλοι οι κοφτάδες είτε φορούσαν πάνινα γάντια είτε έπρεπε να έχουν βαθυκομμένα νύχια για να μην πληγώνουν το φλοιό των καρπών.
Ωστόσο το πιο εντυπωσιακό από όλη τη διαδικασία παραγωγής ήταν η συσκευασία που γίνονταν στις αποθήκες των εμπόρων. Κάθε μανταρίνι τυλίγονταν με χαρτί περιτυλίγματος και στη συνέχεια τοποθετούνταν σε ειδικά ξύλινα καφάσια. Το χάρτωμα ήταν μια ανακάλυψη των καλλιεργητών της Χίου για τη μετασυλλεκτική συντήρηση των καρπών που δεν χρησιμοποιούνταν σε κανένα άλλο μέρος της Ελλάδος.
Έτσι γύρω στο 1939 τα πράγματα είχαν καλυτερέψει ώστε «η ζωηρά ζήτησις και αισθητή προτίμησης των εσπεριδοειδών μας ήγειρε έντονον το ενδιαφέρον των καλλιεργητών μας, οι οποίοι ερρίφθησαν εις την ευρυτέραν καλλιέργειαν των εσπεριδοειδών, προμηθευόμενοι χιλιάδες δενδρύλια μανδαρινιών και πορτοκαλιών». Μια εντυπωσιακή πορεία που ωστόσο διακόπηκε κατά τη διάρκεια της κατοχής του νησιού το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οπότε και σταμάτησε κάθε εξαγωγική δραστηριότητα καθώς η παραγωγή δεσμεύονταν για τις ανάγκες του κατοχικού στρατού.
Η πορεία μετά την ευρωπαϊκή αναγνώριση
Τον αρχικό ενθουσιασμό από την καταχώριση της ονομασίας Μανταρίνι Χίου στο Μητρώο των προϊόντων με Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη ακολούθησε η πλήρης αδράνεια. Τρία χρόνια μετά, το 2015, η Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας της Π.Ε. Χίου αναγνωρίζοντας τον κίνδυνο που δημιουργούσε η έλλειψη ενδιαφέροντος από τις τοπικές επιχειρήσεις παραγωγής και εμπορίας απέστειλε έγγραφο στους συνεταιρισμούς και τις ενώσεις προκειμένου να γίνουν όλες οι διαδικασίες πιστοποίησης για το Χιώτικο Μανταρίνι. Όμως παρά την σημαντική πρωτοβουλία η ανταπόκριση ήταν μηδενική.
Έπρεπε να περάσουν άλλα έξι χρόνια μέχρι να εκδηλωθεί ενδιαφέρον και να ενταχθεί στο σύστημα ελέγχου του ΕΛΓΟ η πρώτη επιχείρηση από τη Χίο προκειμένου να κυκλοφορήσει στην αγορά το Μανταρίνι Χίου ως προϊόν ΠΓΕ.
Και όλες αυτές οι ποσότητες που βρίσκουμε κάθε χρόνο στους πάγκους των λαϊκών και στα μανάβικα τι είναι; Δεν είναι Μανταρίνι Χίου; Δεν είναι από τη Χίο;
Προφανώς κάποιες ποσότητες μπορεί και να είναι. Οι περισσότερες όμως προέρχονται από περιβόλια που δεν βρίσκονται στη Χίο. Και κάποιοι αξιοποιούν τη φήμη που δημιούργησαν οι Χιώτες παραγωγοί και έμποροι προκειμένου να παραπλανούν τους καταναλωτές που αναζητούν τα ευωδιαστά και γευστικά μανταρίνια Χίου
Στη deligate είμαστε βέβαιοι ότι τα επόμενα χρόνια θα υπάρξουν και άλλες επιχειρήσεις που θα ενταχθούν στο σύστημα ελέγχου του ΕΛΓΟ καθώς το προϊόν τους πληροί όλες εκείνες τις προδιαγραφές ποιότητας και ασφάλειας που αναζητά ο σύγχρονος καταναλωτής.