Χειμερινές διακοπές. Άλλη μια φράση, που στους τόσο περίεργους καιρούς που ζούμε, θα πρέπει να αφαιρέσουμε από τη σκέψη μας. Εμείς όμως λέμε να σας πάμε νοερά, ένα διαδικτυακό ταξίδι στον πιο αγαπημένο χειμερινό προορισμό, την Αράχωβα. Δε θα σας πάμε στο χιονοδρομικό κέντρο, μην ετοιμάζετε τα πέδιλα του σκι. Για φαγητό θα σας πάμε που το γνωρίζουμε λίγο καλύτερα. Φαντασία να υπάρχει και φύγαμε.
Η Αράχωβα είναι αναμφίβολα η αρχόντισσα του Παρνασσού. Χτισμένη αμφιθεατρικά, απλώνεται μεγαλόπρεπα στις νότιες πλαγιές του βουνού για να καταλήξει σε χαράδρα όπου ρέει ο ποταμός Πλείστος. Η κεντρική πλατεία της βρίσκεται σε υψόμετρο 960 μέτρων.
Και επειδή κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να τον ρωτήσουν σε ένα τηλεπαιχνίδι, σας λέμε ότι διοικητικά ανήκει στο νομό Βοιωτίας και στον Δήμο Διστόμου-Αράχωβας-Αντίκυρας.
Η άγρια ομορφιά της Αράχωβας σε συνδυασμό με τον αναλλοίωτο παραδοσιακό χαρακτήρα της, το κοσμοπολίτικο πρόσωπό της και τις πολυάριθμες δραστηριότητες που προσφέρει ο μαγευτικός Παρνασσός, την κατατάσσουν δικαίως στην κορυφή του ελληνικού χειμερινού τουρισμού. Και μέσα στην τόση ομορφιά υπάρχει κι ένα μικρό γαστρονομικό διαμαντάκι. Η φορμαέλα Αράχωβας. Γι αυτό θα σας μιλήσουμε.
Η φορμαέλα Αράχωβας
Η φορμαέλα Αράχωβας είναι ένα ημίσκληρο τυρί με πικάντικη γεύση και πλούσιο άρωμα. Έχει χαρακτηριστεί προϊόν ΠΟΠ από το 1994 και παράγεται στα όρια του Δήμου Αράχωβας από γάλα γίδινο, πρόβειο ή μίγματα αυτών. Κατά μια θεωρία η ονομασία του προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη φορμός, που σημαίνει μεταξύ άλλων και πλεχτό καλάθι, μια και παλιότερα χρησιμοποιούσαν πλεχτά καλούπια για το «φορμάρισμα» του τυριού.
Αντίθετα, ο Νικόλαος Ζυγούρης, θεμελιωτής της επιστημονικής τυροκομίας στην Ελλάδα, πιθανολογεί την προέλευση του ονόματος από το Formaggella ένα τυρί από κατσικίσιο γάλα αλλά με διαφορετικό χαρακτήρα, που παράγεται στη βορειοδυτική Ιταλία, αλλά και στο «ιταλόφωνο» τμήμα της Ελβετίας. Ο ίδιος χρησιμοποιεί τον τύπο Φρομαγέλλα και η διαδικασία παραγωγής που περιγράφει το 1952, έχει αρκετές διαφορές από την σημερινή, καθώς εκτός των άλλων περιλάμβανε και ωρίμανση σε σπηλιές, η σημαντικότερη από τις οποίες βρίσκεται στον απόκρημνο βράχο του «Τυριά» στην είσοδο της Αράχωβας. Πάντως, το τυρί φαίνεται πως ήταν μια επινόηση των κτηνοτρόφων του Παρνασσού, με τις πρώτες επίσημες καταγραφές να ανάγονται στις αρχές του 20ου αιώνα.
Άλλες περιοχές της Ελλάδας έχουν αντιγράψει τον τρόπο παρασκευής της, αυθεντική φορμαέλα όμως βρίσκουμε μόνο στην Αράχωβα. Μάλιστα, επειδή έχουν μειωθεί τα γιδοπρόβατα του Παρνασσού με αποτέλεσμα την περιορισμένη παραγωγή, η παραγώμενη φορμαέλα διοχετεύεται πλέον μόνο στην τοπική αγορά.
Έχει ελαστική υφή, γεύση μέτρια αλμυρή και πικάντικη επίγευση που όμως αναδεικνύεται όταν είναι ψημένη. Στη σχάρα μπορεί θαυμάσια να συνοδεύσει εκλεκτό κόκκινο κρασί ή αν την προτιμήσουμε τηγανιτή ταιριάζει με τσίπουρο, ούζο και λευκά ελαφριά κρασιά. Μπορεί ωστόσο να συνοδεύσει σαλάτες με ψητά λαχανικά, chutney ή να την απολαύσουμε με μέλι και σουσάμι.
Την προμηθευόμαστε από καταστήματα με παραδοσιακά προϊόντα, σε κυλίνδρους 20-30 εκατοστών και βάρος περίπου 500 γραμμαρίων. Εναλλακτικά την παραγγέλνουμε διαδικτυακά. Βάζουμε κι ένα κατσικάκι στον φούρνο ή μια παραδοσιακή πίτα, ανοίγουμε κι ένα εκλεκτό κόκκινο κρασί και φτάσαμε Αράχωβα χωρίς αλυσίδες!
της Βένιας Τσαρτσάλη