Η Σάμος είναι ένα νησί που έχει τα πάντα. Από φλαμίνγκο μέχρι καταρράκτες κι από ορχιδέες μέχρι αλυκές. Ένας τόπος σε απόσταση αναπνοής (μόλις 1300 μέτρα) από τα τουρκικά παράλια. Ένας τόπος που δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι αποτελεί μια μικρογραφία της Ελλάδας. Ορεινοί όγκοι στις πλαγιές των οποίων σκαρφαλώνουν επιδέξια, πατροπαράδοτοι αμπελώνες. Μικρές πεδιάδες με ελαιώνες και διάσπαρτα φρουτόδεντρα αλλά και μποστανικά (υπαίθρια και θερμοκηπιακά). Δασικές εκτάσεις με γιγάντια πεύκα. Παραλίες υπέροχες με καθαρά κρυστάλλινα νερά. Μύθοι και ιστορίες από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα.
Την αφορμή που ψάχναμε για να την επισκεφτούμε τη βρήκαμε σε μια γουλιά από το υπέροχο γλυκό κρασί που έφερε στην ετικέτα του την ένδειξη Σάμος Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ). Αναζητώντας λίγες περισσότερες πληροφορίες ανακαλύψαμε ότι πρόκειται για το πρώτο ελληνικό κρασί που αναγνωρίστηκε ως ΠΟΠ το 1970 με ειδικό Διάταγμα.
Η αναγνώριση αυτή μόνο τυχαία δεν ήταν για τα γλυκά σαμιώτικα κρασιά. Κρύβει από πίσω της μια μακραίωνη ιστορική διαδρομή. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η αμπελοκαλλιέργεια και η παραγωγή κρασιού διδάχθηκε στους κατοίκους της από το θεό Διόνυσο, ως ανταπόδωση στη βοήθεια που του προσέφεραν για να εξοντώσει τις Αμαζόνες που είχαν καταφύγει στο νησί. Εκτός όμως από τις συμβουλές του, ο θεός Διόνυσος φέρεται να δώρισε στους σαμιώτες και το κλήμα που βγάζει το περίφημο μικρόρωγο μοσχάτο σταφύλι. Με τα εφόδια αυτά πορεύτηκαν στο χρόνο οι αμπελοκαλλιεργητές της Σάμου φθάνοντας μέχρι τα μέσα του 17ου αιώνα όπου ο ανθοσμίας οίνος της Σάμου αποτελούσε ένα από τα βασικότερα είδη εμπορίου.
Τοίχοι στολισμένοι με βραβεία, διακρίσεις, μετάλλια και επαίνους. Προθήκες με στοιχεία παραγωγής και αναλύσεων. Εκθέματα εξοπλισμού που χρησιμοποιούνταν κατά το παρελθόν για την αμπελοκαλλιέργεια και την οινοποίηση. Κελάρια για τη φύλαξη και παλαίωση οίνων. Και λίγο πριν την έξοδο οι εντυπωσιακές τεράστιες ξύλινες οινοδεξαμενές του προηγούμενου αιώνα, χωρητικότητας έως και 80 τόνων. Όλες τους κατασκευασμένες με ξύλο δρυός από τη Σάμο.
Από το μύθο στα βραβεία
Η μεγάλη όμως ανάπτυξη του εμπορίου του σαμιώτικου κρασιού ξεκίνησε στα μέσα του 18ου αιώνα χωρίς μάλιστα να υποβάλλεται σε κανένα δασμό. Μετά τους Ρωσοτουρκικούς πολέμους (1770-1774), αναπτύσσεται στη Σάμο εμπορικός στόλος που φέρνει τα Σαμιώτικα κρασιά στη Ρωσία και τη λοιπή Ευρώπη. Γύρω στα 1820 ξεκινούν και οι συναλλαγές με την Αμερική. Και λίγα χρόνια αργότερα ξεκινούν οι βραβεύσεις και οι διακρίσεις. Στην παγκόσμια έκθεση του Λονδίνου 1862, τα κρασιά της Σάμου παίρνουν τιμητικά μετάλλια. Επίσης το 1867 στο Παρίσι, το 1873 στη Βιέννη, το 1875 στην Αθήνα, το 1882 στο Μπορντώ. Με την παραγωγή να υπερβαίνει τα 80.000 εκατόλιτρα στις αρχές του 19ου αιώνα ήταν θέμα χρόνου αλλά και απαίτησης της τοπικής αγροτικής κοινωνίας η ίδρυση της Ένωσης Οινοποιητικών Συνεταιρισμών Σάμου (ΕΟΣΣ). Έτσι το 1934 δημιουργείται η ΕΟΣΣ αρχικά με τη συμμετοχή 25 τοπικών συνεταιρισμών, που αντιπροσωπεύουν όλους τους αμπελοκαλλιεργητές του νησιού. Από την αρχή στάθηκε ουσιαστικός αρωγός προς τους αγρότες, για την προστασία των δικαιωμάτων τους απέναντι στους εμπόρους. Ο Ενιαίος Οινοποιητικός Συνεταιρισμός της Σάμου αριθμεί πλέον στο δυναμικό του περίπου 2.200 αμπελοκαλλιεργητές από τους οποίους συγκεντρώνει όλη την παραγωγή τους σε σταφύλια και παράγει κρασί στα δύο τεχνολογικά προηγμένα οινοποιεία του, στο Μαλαγάρι και το Καρλόβασι. Αυτή την ιστορία του σαμιώτικου κρασιού θεώρησε υποχρέωσή του ο Ενιαίος Οινοποιητικός Συνεταιρισμός Σάμου να τη διαφυλάξει και να την παρουσιάσει σε κάθε επισκέπτη του νησιού ανοίγοντας τις πύλες του Μουσείου Οίνου το 2004. Πρόκειται για έναν χώρο που επιφυλάσσει ένα εντυπωσιακό ταξίδι στην ιστορία του Συνεταιρισμού στο νησί αλλά και του σαμιώτικου κρασιού.
Τοίχοι στολισμένοι με βραβεία, διακρίσεις, μετάλλια και επαίνους. Προθήκες με στοιχεία παραγωγής και αναλύσεων. Εκθέματα εξοπλισμού που χρησιμοποιούνταν κατά το παρελθόν για την αμπελοκαλλιέργεια και την οινοποίηση. Κελάρια για τη φύλαξη και παλαίωση οίνων. Και λίγο πριν την έξοδο οι εντυπωσιακές τεράστιες ξύλινες οινοδεξαμενές του προηγούμενου αιώνα, χωρητικότητας έως και 80 τόνων. Όλες τους κατασκευασμένες με ξύλο δρυός από τη Σάμο.