Μπορεί η ταπεινή σαρδελίτσα να έχει ταυτιστεί όσο κανένα άλλο ψάρι με το γεύμα του φτωχού, ήρθε όμως η ώρα που ένας εκπρόσωπός της, η σαρδέλα Καλλονής, θα της δώσει την διάκριση που της αξίζει. Η καταχώρηση της στο Κοινοτικό Μητρώο Προϊόντων Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης-Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΟΠ-ΠΓΕ) είναι θέμα χρόνου και η σαρδέλα Καλλονής θα γίνει το πρώτο θαλασσινό προϊόν της χώρας μας που θα λάβει μια τέτοια αναγνώριση.
Η σαρδέλα είναι ιδιαίτερα θρεπτική, πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά, βιταμίνες D και Β12 και πρωτεΐνες. Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι εξαιτίας της χαμηλής της θέσης στη διατροφική αλυσίδα ζει μικρότερο χρονικό διάστημα συγκριτικά με τα περισσότερα ψάρια, με αποτέλεσμα να μην συγκεντρώνει μεγάλες ποσότητες υδραργύρου, κάνοντάς την έτσι πιο ασφαλή για κατανάλωση.
Τι κάνει όμως τη σαρδέλα Καλλονής να ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες σαρδέλες;
Με μια πρώτη ματιά, τίποτα. Με μια πρώτη δοκιμή, πολλά.
Ανήκει στο ίδιο είδος με όλες τις υπόλοιπες σαρδέλες που ξέρουμε και συναντάμε στα ιχθυοπωλεία. Η ‘παπαλίνα’, όπως την αποκαλούν στη Μυτιλήνη, είναι μικρή σε μέγεθος και παχιά. Η σάρκα της έχει υπόλευκο χρώμα, σε αντίθεση με της πελαγίσιας σαρδέλας που είναι μεγαλύτερη και πιο σκούρα. Η μεγάλη όμως διαφορά είναι στη γεύση . Και αυτή τη γεύση την οφείλει στα νερά που μεγάλωσε.
Η πολύ μεγάλη συμπύκνωση στη γεύση της συγκριτικά με το μέγεθός της οφείλεται, κατά κύριο λόγο, στη μεγάλη απορροή θρεπτικών συστατικών μέσω των ποταμών και των χειμάρρων που εκβάλουν στον κόλπο Καλλονής, προκαλώντας το φυσικό φαινόμενο του ευτροφισμού, που στην συγκεκριμένη περίπτωση λειτουργεί με θετικά αποτελέσματα. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν, καθιστούν τον κόλπο της Καλλονής ένα από τα μοναδικά στο είδος τους φυσικά ιχθυοτροφεία παγκοσμίως.
Το ψάρεμα της, σε βάθος έως και 22 μέτρα, αρχίζει αρχές Ιουλίου και διαρκεί ως τον Οκτώβριο. Τον Αύγουστο βρίσκεται στην καλύτερη φάση της, σε πάχυνση και σε μέγεθος κατάλληλο για να αλιευθεί. Δεν ξεπερνά πάντως τα 12,5 εκατοστά ενώ η πελαγίσια φτάνει έως και τα 20 εκατοστά. Περίπου 400 βάρκες και καΐκια βγάζουν καθημερινά έως και 2,5 τόνους εκλεκτής σαρδέλας, ενώ η ετήσια ποσότητα που συγκεντρώνεται ξεπερνά τους 100 τόνους. Σχεδόν όλη αυτή η ψαριά τους καταναλώνεται στη Λέσβο. Στην υπόλοιπη χώρα σαρδέλα Καλλονής δεν φτάνει και κυκλοφορούν μόνο απομιμήσεις της, δηλαδή, σαρδέλες άλλων ελληνικών περιοχών.
Στην παραδοσιακή κουζίνα μπορούμε να την απολαύσουμε με διάφορους τρόπους, στον φούρνο με ντομάτα και σκόρδο, τηγανητές με κουρκούτι, ψητές με λεμονάκι. Μια μερίδα σαρδέλες μας δίνει μόνο 180 θερμίδες κάνοντάς τες ιδανικό γεύμα για κάθε πρόγραμμα διατροφής. Τέλος, μπορούν να παστωθούν σε χοντρό αλάτι και μέσα σε ένα 24ωρο, “ψήνονται” και γίνονται ένα τρυφερό και ζουμερό ελληνικό σούσι.