Deligate

Το πρόβειο γάλα τον Αύγουστο που είναι πηχτό το βράζουν λίγο το αλατίζουν και το ρίχνουν μέσα σε τουλούμι ή σε κάδη και εκεί ύστερα από λίγες μέρες παίρνει μια υπόξινη γεύση και γίνεται το γνωστό τσαλαφούτι που είναι γευστικότατο ορεκτικότατο και θρεπτικότατο γιατί έχει όλα τα συστατικά του γάλατος μέσα. Αν κανείς έχει και ζεστή μπομπότα μπορεί να φάει από αυτό και τρία και τέσσερα πιάτα…! Για το καλοκαίρι ιδίως είναι ωραιότατο πράγμα. όσο τρώγουν απ’ αυτό … γλείφουν και τα δάκτυλα τους!»…

Απλά, λιτά και περιεκτικά. Με αυτές τις λίγες αλλά γλαφυρές λέξεις αποτύπωσε πριν από αρκετά χρόνια ο κ. Παύλος Νταλλής τις μνήμες του για το τσαλαφούτι στο βιβλίο «Η Βούλπη και η Παλαιοκατούνα της Ευρυτανίας, Ιστορικά και Λαογραφικά Στοιχεία» (εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, 2007). Η παράγραφος αυτή και μόνο είναι αρκετή για να αποκτήσει και το Τσαλαφούτι τη θέση που του αξίζει ανάμεσα στα υπόλοιπα ελληνικά τυριά που έχουν αποκτήσεις σε επίπεδο Ε.Ε. Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (Π.Ο.Π.).

Το Τσαλαφούτι είναι ένα τυρί με πολλά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Χαρακτηριστικά που οφείλονται όχι μόνο στον τόπο και στον τρόπο εκτροφής των αιγών και των προβάτων που παράγουν το γάλα αλλά και στον τρόπο παρασκευής τους. Είναι ένα τυρί σφιχτό, με άρωμα, δροσερή και ευχάριστη γεύση που αφήνει μια πολύ ελαφριά υπόξινη επίγευση. Επιπλέον, έχει πολύ ιδιαίτερη μαλακή και κρεμώδης υφή, υψηλό ποσοστό υγρασίας και επιπρόσθετα είναι και light (με ποσοστό λιπαρών 10-17%).

Ο παραδοσιακός τρόπος παραγωγής του 

Παραδοσιακά το τσαλαφούτι παρασκευαζόταν στην ευρύτερη περιοχή της κεντρικής-νότιας απόληξης της οροσειράς της Πίνδου, προς τα τέλη της γαλακτικής περιόδου (τέλη Ιουλίου έως μέσα Σεπτεμβρίου), από μίγματα νωπού αιγοπρόβειου γάλακτος. Η αναλογία του γάλακτος εξαρτιόταν από τη διαθεσιμότητα του κάθε είδους γάλακτος, αλλά πάντα το πρόβειο ήταν σε μεγαλύτερο ποσοστό. Το γάλα που χρησιμοποιούταν προερχόταν από ζώα ελευθέρας βοσκής που είχαν τραφεί στα υψόμετρα αυτά με τη βλάστηση της περιοχής. Τα ζώα αυτά παράγουν πιο πηχτό γάλα, σε σύγκριση με τα αντίστοιχα ζώα που έχουν τραφεί σε χαμηλότερα-ποτιστικά λιβάδια. Για να μην ξινίσει, το γάλα στραγγιζόταν αμέσως μετά το άρμεγμα και στη συνέχεια βραζόταν με ταυτόχρονο ανακάτεμα (για να μην κοπεί). Σημαντικό ρόλο στην επιτυχία της τυροκόμησης έπαιζε η προσθήκη χοντρού αλατιού, η οποία γινόταν μόνο στο τέλος (και όχι την αρχή) της διαδικασίας και η προσθήκη πυτιάς, όταν αυτή κρινόταν απαραίτητη

Στη συνέχεια, το μίγμα τοποθετούταν σε καλά πλυμένες ξύλινες καρδάρες (κατασκευασμένες από κέδρο), όπου το τυρί ωρίμαζε για περίπου δυο βδομάδες, με την προϋπόθεση ότι ανακατευόταν δυο φορές τη μέρα τις πρώτες 4-5 ημέρες και 1 φορά τη μέρα τις επόμενες. Η διαδικασία αυτή γίνονταν σε καλύβες που είχαν κτιστεί σε σχετικά μεγάλα υψόμετρα και οι καρδάρες διατηρούνταν εντός λάκκων ή κοντά σε πηγές, ώστε η θερμοκρασία να διατηρείται μεταξύ 10 και 16οC.

Με τόσο πλούσια παράδοση που διαπερνά τη διαδικασία παραγωγής του αλλά και με τα ιδιαίτερα του χαρακτηριστικά είναι απορίας άξιο πως καθυστέρησε τόσο πολύ να ξεκινήσει η διαδικασία για την καταχώριση του στο μητρώο της Ε.Ε με τις Προστατευόμενες Ονομασίες Προέλευσης. Όμως όπως λέει και η παροιμία «κάλλιο αργά παρά ποτέ». Στο deligate είμαστε βέβαιοι ότι πολύ σύντομα θα ολοκληρωθεί η διαδικασία για την ένταξη του στα ΠΟΠ προϊόντα και ακόμα πιο βέβαιοι ότι κανείς δεν πρόκειται να φέρει αντίρρηση μέχρι τις 22/8/2022 που είναι η καταληκτική ημερομηνία για την υποβολή ενστάσεων.