Τι μπορεί να ενώνει τη Θεσσαλονίκη, ένα φωτογραφικό διαγωνισμό και, ένα κοπάδι πρόβατα που κινείται στην οροσειρά της Πίνδου; Η απάντηση κρύβεται σε ένα βραβείο. Ένα μοναδικό βραβείο που απονεμήθηκε μόλις πριν ένα χρόνο στον Δημήτρη Τοσίδη. Ένα φωτογράφο, γέννημα θρέμμα Θεσσαλονικιός που όχι μόνο αποθανάτισε αλλά μας αποκάλυψε… μια Ελλάδα που χάνεται.
Ας πάρουμε όμως το νήμα από την αρχή.
Κάποτε, μέχρι και τη δεκαετία του 1970 τέτοιες ημέρες (αρχές Μαίου) οι κτηνοτρόφοι κυρίως στην ηπειρωτική Ελλάδα ξεκινούσαν ένα ταξίδι που κρατούσε μέρες. Ένα ταξίδι που έκαναν πεζή για να μετακινήσουν τα κοπάδια τους από τα πεδινά στα ορεινά. Οι αποστάσεις που είχαν να διανύσουν μπορεί να ξεπερνούσαν και τα 100 χιλιόμετρα!!. Ο λόγος; Ένας και μοναδικός. Να εξασφαλίσουν τροφή για τα ζωντανά τους. Η βλάστηση με την οποία τρέφονταν τα ζωντανά στα πεδινά δεν επαρκούσε. Γνωρίζοντας ότι στα ορεινά η βλάστηση ήταν και θα παρέμενε πιο πλούσια για τους καλοκαιρινούς μήνες ξεκινούσαν αυτό το ταξίδι. Ένα ταξίδι που διαρκούσε από 15 μέχρι και 25 ημέρες. Και μετά παρέμεναν στα βουνά για όλο το καλοκαίρι όπου τα ζώα τρέφονταν με την πλούσια βλάστηση. Και όταν πλέον οι καιρικές συνθήκες άρχιζαν να γίνονται μη ευνοϊκές έπαιρναν το δρόμο της επιστροφής. Για να ξεχειμωνιάσουν, βοσκοί και ζωντανά, στα χειμαδιά.
Η πρακτική αυτή είναι βαθιά ριζωμένη στον χρόνο. Και δεν εφαρμόζεται μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ιταλία και στην Αυστρία. Να είναι τυχαίο άραγε το γεγονός ότι και οι τρεις χώρες φημίζονται για τα τυριά τους; Ωστόσο όπως φαίνεται ο τρόπος αυτής μετακίνησης έχει αρχίσει να χάνεται. Το ταξίδι αυτό πλέον στις περισσότερες περιπτώσεις έχει πάψει να γίνεται με τα πόδια. Για λόγους κοινωνικούς αλλά και οικονομικούς. Πλέον τα ζώα μεταφέρονται με φορτηγά. Το γεγονός αυτό όμως δεν αποτέλεσε εμπόδιο για την εγγραφή της “Μετακινούμενης Κτηνοτροφίας- Η εποχιακή μετακίνηση των κοπαδιών πάνω στις παραδοσιακές διαδρομές τους, στη Μεσόγειο και στις Άλπεις” στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας, της UNESCO, το 2019.
Το διάβα
Αυτή τη διαδρομή αποφάσισε πριν λίγα χρόνια να ζήσει ο Δημήτρης Τοσίδης, μαζί με τους κτηνοτρόφους. Όπως αναφέρει σε συνέντευξή του είχε κατά καιρούς συναντήσει στους ορεινούς όγκους κτηνοτρόφους με τα κοπάδια τους. Αλλά για να βιώσει το αποκαλούμενο διάβα χρειάστηκε να κοιμηθεί μαζί τους και να φωτογραφήσει τη ζωή τους. Μια φωτογράφηση που συνολικά διήρκεσε τρία χρόνια με ένα μοναδικό αποτέλεσμα. Ένα αποτέλεσμα που τιμήθηκε με το βραβείο Athens Photo World 2021.
Ως deligate θεωρήσαμε υποχρέωση μας να αναδείξουμε τη βράβευση αυτή. Γιατί δίνει τη δυνατότητα σε πολλούς, μέσα από ένα σετ 12 φωτογραφιών που συνθέτουν το project “Διάβα, νομαδικός ποιμαντισμός στην ορεινή Βόρεια Ελλάδα”, να γνωρίσουν μια παραδοσιακή και πολιτιστική δράση, αλλά και μια οικολογική και φιλική προς το περιβάλλον πρακτική. Στοιχεία που έχουν αποτελέσει τη βάση εκκίνησης των προσπαθειών που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία τριάντα χρόνια για την καταχώριση στα μητρώα της Ε.Ε σημαντικών ελληνικών τυριών με προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης όπως το Κασέρι, η Γραβιέρα Αγράφων, το Κασκαβάλ Πίνδου και άλλα.
Η φωτογραφία που συνοδεύει το άρθρο είναι από το βραβευμένο project “Διάβα, νομαδικός ποιμαντισμός στην ορεινή Βόρεια Ελλάδα” . Τη φωτογραφία καθώς και όλες τις υπόλοιπες που συνθέτουν το βραβευμένο έργο του Δημήτρη Τοσίδη Διάβα: νομαδικός ποιμαντισμός στη Βόρεια Ελλάδα μπορείτε να το γνωρίσετε από κοντά και φέτος στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» του Δήμου Αθηναίων όπου θα φιλοξενηθει από τις 9 μέχρι και τις 19 Ιουνίου 2022.