Κάπως έτσι θα μπορούσε να είναι μια διαφήμιση για το Nutriscore ένα σύστημα το οποίο επιχειρεί να μας κατευθύνει σε έναν τρόπο επιλογής τροφίμων παραπλήσιο με αυτόν που ακολουθούμε για την επιλογή ηλεκτρικών συσκευών. Αλήθεια πως θα σας φαίνονταν να βλέπατε στη συσκευασία τροφίμων μια ετικέτα ανάλογη με αυτήν που βλέπετε εδώ και 20 χρόνια σε πλυντήρια, στεγνωτήρια, ψυγεία και κλιματιστικά;  Μάλλον σύντομα θα τη δούμε!!!

Ξετυλίγοντας το νήμα

Η υποχρέωση της παροχής πληροφοριών στους καταναλωτές για τα τρόφιμα δεν είναι νέα. Έχει μια μακρά πορεία. Στη Σουηδία και τη Δανία εφαρμόζεται από το 1980. Στην Ολλανδία από το 2000. Ωστόσο σε επίπεδο Ε.Ε άρχισε να εφαρμόζεται το 2011 όταν τέθηκε σε ισχύ ο Κανονισμός 1169/2011. Ο κύριος λόγος για την αναγραφή των υποχρεωτικών πληροφοριών στις συσκευασίες των τροφίμων ήταν: η παροχή στους καταναλωτές της δυνατότητας να αναγνωρίζουν ένα τρόφιμο και να κάνουν κατάλληλη χρήση του, καθώς και να κάνουν επιλογές οι οποίες ανταποκρίνονται στις ατομικές διαιτητικές τους ανάγκες. Με απλά λόγια: πριν αγοράσεις γνώρισε τα συστατικά και τη διατροφική του αξία.

Πολλοί συνέχισαν να αγοράζουν χωρίς να δίνουν καμία σημασία στις αναγραφόμενες πληροφορίες. Κάποιοι ευαισθητοποιήθηκαν και άρχισαν να τις διαβάζουν χωρίς όμως να μπορούν να τις κατανοήσουν απόλυτα. Κάποιοι λίγοι αποφάσιζαν τι θα αγοράσουν κατόπιν συγκριτικής μελέτης των πληροφοριών.

Τα χρόνια περνούσαν. Τα επιστημονικά δεδομένα έδειχναν ακόμη πιο μεγάλη συσχέτιση μεταξύ ασθενειών και διατροφικών συνηθειών. Ο όγκος των πληροφοριών που καλούνταν ο μέσος καταναλωτής να απορροφήσει αυξάνονταν. Τα emoji άρχισαν να εμφανίζονται και τα λόγια να αντικαθίστανται με εικόνες. Οι αλγόριθμοι πλέον υπολογίζουν σχεδόν τα πάντα… ξεκουράζοντας τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Όλα πλέον έδειχναν ότι έφτασε ο καιρός να βρεθεί ένας άλλος τρόπος ώστε ο καταναλωτής να λαμβάνει την αναγκαία πληροφόρηση.

Έτσι μόνο παράδοξη δεν μπορεί να φαίνεται πλέον η επιχειρούμενη μετάβαση από ένα σύστημα παροχής πληροφοριών μέσω λέξεων σε ένα σύστημα εικόνων και γραφιστικών απεικονίσεων. Πόσο όμως επαρκές, πλήρες, αξιόπιστο και λειτουργικό μπορεί να είναι ένα τέτοιο σύστημα; Μπορεί να έχει καθολική εφαρμογή ή θα πρέπει να υπάρχουν εξαιρέσεις; Πόσες και ποιες παραμέτρους πρέπει να λαμβάνει υπόψη ένας αλγόριθμος για να μπορεί να αποδίδει με ένα γραφικό ένα σύνολο πληροφοριών; Πόση ενημέρωση και εκπαίδευση χρειάζεται ο καταναλωτής για να κατανοήσει ότι η πράσινη ή κόκκινη σήμανση ενός τρόφιμου αποτελεί μέθοδο συγκριτικής βαθμολόγησης και ταξινόμησης ώστε να μην οδηγείται σε απλοϊκούς συνειρμούς του στυλ: πράσινο = καλό, κόκκινο = κακό όσον αφορά στην αγοραστική του συμπεριφορά; Ή μήπως τελικά δεν χρειαζόμαστε εκπαιδευμένους ή ενήμερους ή ευαισθητοποιημένους καταναλωτές; Πολλά και δύσκολα ερωτήματα τα οποία αναζητούν σαφείς και ξεκάθαρες απαντήσεις.

Η επικράτηση της Γαλλίας;

Με αφορμή τη νέα Στρατηγική «Farm to Fork» η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ζητήσει από όλα τα κράτη μέλη να υιοθετήσουν, μέχρι το τέλος του 2022, μία εναρμονισμένη και υποχρεωτική διατροφική σήμανση στο μπροστινό μέρος της ετικέτας (Front-of-Pack Label – FoPL).

Από τα διάφορα συστήματα διατροφικής επισήμανσης που εφαρμόζονται ή έχουν προταθεί σε επίπεδο κρατών μελών της Ε.Ε φαίνεται ότι αυτό της Γαλλίας έχει ένα ιδιαίτερο προβάδισμα. Πρόκειται το σύστημα Nutriscore. Ένα σύστημα που η Γαλλία έχει υιοθετήσει από το 2017 μετά από μια σειρά πειραματικών μελετών μεγάλης κλίμακας.

Το Nutriscore, έχει βασιστεί στο πρότυπο του περιγράμματος θρεπτικών χαρακτηριστικών του Οργανισμού Προτύπων για τα Τρόφιμα του Ηνωμένου Βασιλείου. Υποδεικνύει τη συνολική διατροφική ποιότητα ενός συγκεκριμένου τροφίμου. Πως; Βάσει ενός αλγόριθμου που λαμβάνει υπόψη τόσο αρνητικά (σάκχαρα, κορεσμένα λιπαρά, αλάτι και θερμίδες) όσο και θετικά στοιχεία (πρωτεΐνες, φυτικές ίνες κλπ). Η ετικέτα αποτελείται από μία κλίμακα πέντε χρωμάτων. Ξεκινάει από σκούρο πράσινο που υποδεικνύει τα προϊόντα διατροφής με την υψηλότερη διατροφική ποιότητα και φτάνει στο κόκκινο για προϊόντα με χαμηλή διατροφική ποιότητα, χρώματα τα οποία συνδέονται με γράμματα από Α έως Ε.

Το σύστημα Nutriscore έχει ήδη υιοθετηθεί από το Βέλγιο, τη Γερμανία, την Ισπανία, τις Κάτω Χώρες και το Λουξεμβούργο. Επιπλέον έχει τη θετική αποδοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης Καταναλωτών (BEUC) και από πολλές εθνικές οργανώσεις καταναλωτών. Μεταξύ αυτών και η ελληνική ΕΚΠΟΙΖΩ. Ωστόσο  υπάρχουν αρκετά κράτη – μέλη καθώς και σημαντικοί φορείς που έχουν εκφράσει τις αντιρρήσεις τους ως προς την υποχρεωτική υιοθέτηση του. Μεταξύ αυτών η Ιταλία, η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ουγγαρία, η Ρουμανία και η Τσεχία. Οι ενστάσεις που διατυπώνονται αφορούν κυρίως στο γεγονός ότι υποβαθμίζονται πολλά προϊόντα της Μεσογειακής  Διατροφής όπως το ελαιόλαδο και το μέλι ενώ υποσκάπτει την πολιτική της ΕΕ για τα ΠΟΠ και ΠΓΕ προϊόντα. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιοκομίας (IOC) το οποίο πριν μερικούς μήνες ανακοίνωσε πως ενστερνίζεται την άποψη ότι τόσο το εξαιρετικό παρθένο όσο και το παρθένο ελαιόλαδο πρέπει να καταταχθούν στην υψηλότερη δυνατή ποιοτική κατηγορία

Τι να περιμένουμε; 

Το τελευταίο διάστημα έχουν ακουστεί πολλά για το σύστημα Nutriscore. Σημειώνουμε μερικά από αυτά: Αγνοεί τα παραδοσιακά προϊόντα. Τιμωρεί τα μεσογειακά προϊόντα. Απειλεί τις ελληνικές εξαγωγές. Αναδεικνύει την Coca-Cola light ως ανώτερης ποιότητας από το παρθένο ελαιόλαδο. Κατατάσσει το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο στην ίδια κατηγορία με την σάλτσα ketch-up!!! Και από την άλλη … βοηθά ώστε το καλάθι του καταναλωτή να γίνει πιο υγιεινό. Παροτρύνει τους κατασκευαστές τροφίμων να βελτιώσουν τις συνταγές τους. Μας βοηθά στο να τρώμε μικρότερες μερίδες…

Όλα τα παραπάνω αποτελούν ενδείξεις ότι αυτή την περίοδο μια μεγάλη μάχη δίνεται. Και όπως σε όλες τις μάχες κάθε πλευρά θα έχει τις απώλειες της. Σαν Κράτος προφανώς και δεν μπορούμε να μείνουμε έξω από αυτή τη μάχη και θα πρέπει να προασπίσουμε τα συμφέροντα μας (όπως αυτά γίνονται αντιληπτά από τους πολιτικούς μας εκπροσώπους τις εταιρίες  τροφίμων, τους παραγωγούς και τους καταναλωτές).

Επιχειρώντας να κάνουμε μια πρόβλεψη το Nutriscore ήρθε για να μείνει αλλά δεν θα έχει καθολική εφαρμογή.